[rt_reading_time label="Amcangyfrif o amser darllen:" postfix="Munud" postfix_singular="Munud"]
31 Gorffennaf 2020
View this post in English | Darllenwch yr erthygl yma yn Saesneg
Ymadawodd y DU â’r UE ar 31 Ionawr a dechreuodd ar gyfnod pontio sy’n dod i ben ar 31 Rhagfyr. Mae negodwyr yr UE a’r DU wedi cydnabod nad yw’r negodiadau i gytuno ar y berthynas rhwng y DU a'r UE yn y dyfodol wedi arwain at lawer o gynnydd.
Os yw’r DU a’r UE am ddod i gytundeb ar y berthynas rhyngddynt yn y dyfodol, rhaid cwblhau’r negodiadau a chadarnhau’r testunau terfynol yn brydlon cyn i unrhyw drefniadau newydd ddod i rym ar 1 Ionawr 2021.
Mae'r blog hwn yn nodi’r llinell amser ar gyfer gweddill 2020 ac yn esbonio'r prosesau dan sylw.
![Amselen Brexit](/researchblogfilescy/2020/07/brexitTimelineJul2020-cy-762x1024.png)
Cylchoedd negodi
Mae’r negodiadau wyneb yn wyneb wedi ailddechrau yn dilyn cyfres o negodiadau rhithwir o ganlyniad i bandemig y coronafeirws. Cydnabu’r UE a’r DU, yn sgil y diffyg cynnydd o un cylch i’r llall, y byddai sesiynau ychwanegol, arbenigol yn dechrau mynd i'r afael â'r meysydd lle y ceir y gwahaniaethau mwyaf. Cynhelir y rhain rhwng y prif gylchoedd, mae eu cwmpas yn fwy cyfyngedig ac maent yn cynnwys meysydd fel pysgodfeydd a chystadleuaeth (y cyfeirir atynt fel y 'sefyllfa gydradd').
Yn dilyn y cylch negodiadau llawn diwethaf (Cylch 5), dywedodd David Frost, Prif Negodwr y DU fod y DU yn parhau i baratoi ar gyfer pob senario bosibl. Daw hyn yn sgil colli’r terfyn amser ar gyfer dod i ddealltwriaeth gynnar o'r egwyddorion sy'n sail i unrhyw gytundeb. Cynhaliwyd cylch arbenigol yn Llundain yr wythnos hon a bydd cylch llawn (Cylch 6) yn cychwyn ar 17 Awst ym Mrwsel. Mae'r ddwy ochr yn disgwyl i'r negodiadau barhau hyd at fis Medi (PDF, 413KB) a chadarnhawyd hyn gan Mr Frost ar 23 Gorffennaf.
Datblygiadau yng Nghymru
Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi ei blaenoriaethau negodi ar gyfer y berthynas rhwng y DU a’r UE yn y dyfodol. Fodd bynnag, mae Jeremy Miles, y Cwnsler Cyffredinol a’r Gweinidog Pontio Ewropeaidd, wedi dweud bod Llywodraeth y DU, yn y bôn, heb ddiddordeb mewn ymgysylltu a’r llywodraethau datganoledig.
Wrth roi tystiolaeth i Bwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol y Senedd ar 14 Gorffennaf, eglurodd fod problemau hirsefydlog yn parhau, gan gynnwys mewn perthynas â chael rhybudd ymlaen llaw o'r negodiadau, rhannu gwybodaeth a diffyg trafodaethau rhwng y pedair gwlad. Yn hyn o beth, awgrymodd nad yw’r sefyllfa wedi gwella o gwbl drwy gydol y negodiadau. Gwrthwynebwyd yr honiadau hyn yn y gorffennol gan Simon Hart, Ysgrifennydd Gwladol Cymru, wrth roi tystiolaeth i'r un Pwyllgor ar 30 Mehefin, a Michael Gove, Canghellor Dugiaeth Caerhirfryn, mewn llythyr ar 14 Mehefin.
Cadarnhau
Os bydd y DU a'r UE yn dod i gytundeb ynghylch eu perthynas yn y dyfodol, bydd angen amser arnynt hefyd i'w gadarnhau cyn iddo ddod i rym. Mae Michel Barnier, Prif Negodwr yr Undeb Ewropeaidd, wedi dweud y bydd angen testun terfynol erbyn 31 Hydref fan bellaf er mwyn cwblhau proses gadarnhau’r UE cyn y terfyn amser ar 31 Rhagfyr. Mae David Frost, Prif Negodwr y DU (PDF, 215KB), hefyd wedi nodi bod mis Hydref neu fis Tachwedd ychydig yn rhy hwyr i’r negodiadau barhau os yw cytundeb i’w gadarnhau erbyn diwedd y flwyddyn.
Cadarnhau: yr UE
Mae proses gadarnhau'r UE (PDF, 2MB) yn cynnwys o leiaf dri o sefydliadau'r UE a, chan ddibynnu ar gynnwys y cytundeb, gall gynnwys mwy ohonynt. Mae Michel Barnier, Prif Negodwr yr UE, yn gweithredu ar ran Comisiwn yr UE.
Os caiff cytundeb ei gwblhau, bydd y Prif Negodwr yn ei gyflwyno i Gyngor yr UE, sy'n cynnwys arweinwyr y 27 Aelod-wladwriaeth. Rhaid i’r holl Aelod-wladwriaethau roi cydsyniad neu bydd y cytundeb yn oedi. Gallant, hefyd, benderfynu a ddylid cymhwyso’r cytundeb dros dro. Nid oes sicrwydd o unfrydedd gan 27 Aelod-wladwriaeth yr UE a chynhaliwyd sawl etholiad yn Aelod-wladwriaethau'r UE eleni. Bwriedir cynnal etholiad Lithwania ym mis Hydref, a allai effeithio ar safbwyntiau’r Aelod-wladwriaethau ar y cytundeb terfynol.
Gellid cynnal y bleidlais ar y cytundeb yng nghyfarfod y Cyngor ar 15-16 Hydref os bydd testun terfynol ar gael. Rhannodd Mr Barnier linell amser ddrafft yn seiliedig ar y senario hon â Grŵp Cydgysylltu’r DU yn Senedd Ewrop ar 24 Gorffennaf.
Os bydd y Cyngor yn rhoi cydsyniad unfrydol, rhaid i Senedd Ewrop roi ei chydsyniad hefyd. Gellid gwneud hyn yn ei sesiwn ar 23-26 Tachwedd. Os na wneir hyn, cynhelir cyfarfodydd nesaf y Cyngor a’r Senedd ym mis Rhagfyr (10-11 a 14-17, yn y drefn honno). Yn y gorffennol, mae'r ddau sefydliad wedi dangos parodrwydd i gynnal sesiynau ychwanegol i gynnal busnes sy'n gysylltiedig â Brexit ac efallai y bydd angen y dull gweithredu hwn eto.
Mae’n bosibl y bydd gofynion ychwanegol (PDF, 2MB) ym mhroses gadarnhau'r UE, gan gynnwys:
- Caiff unrhyw un o'r 27 Aelod-wladwriaeth ofyn am farn Llys Cyfiawnder Ewrop ynghylch a yw'r cytundeb yn gydnaws â chytuniadau'r UE. Os bydd Llys Cyfiawnder Ewrop yn canfod nad yw’n gydnaws, rhaid dychwelyd a diwygio'r cytundeb, neu gellir ei wrthod;
- Os yw'r cytundeb yn cynnwys meysydd cydweithredu sy'n pontio cymhwysedd yr UE a'r Aelod-wladwriaethau ('cytundeb cymysg' fel y'i gelwir), gellir gofyn am gydsyniad seneddau 27 Aelod-wladwriaeth yr UE yn ychwanegol at gydsyniad sefydliadau’r UE. Mae cytundebau yn y gorffennol wedi cymryd sawl blwyddyn i gwblhau’r cam hwn er y gellid cymhwyso rhywfaint o’r cytundeb neu'r cytundeb cyfan dros dro.
Cadarnhau: y DU
Rhaid i'r DU gwblhau ei phroses gadarnhau cyn 31 Rhagfyr hefyd. Mae'r rhan fwyaf o gytundebau rhyngwladol y DU yn cael eu dwyn i gyfraith ddomestig drwy Ddeddf Diwygio Cyfansoddiadol a Llywodraethu 2010, sef proses sy'n eu hymgorffori o fewn 21 diwrnod os nad yw'r Senedd yn gwrthwynebu. Nid oes rôl ffurfiol gan y deddfwrfeydd datganoledig o ran hyn, ond mae gan Bwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol y Senedd broses benodol ar gyfer craffu ar effaith cytundebau rhyngwladol ar Gymru.
Nid oes angen pleidlais yn y Senedd, gan fod ymrwymiad Llywodraeth y DU i gael ei chymeradwyaeth wedi'i ddileu o fersiwn wreiddiol Deddf yr UE (Y Cytundeb Ymadael) 2020 pan gafodd ei hailgyflwyno ym mis Rhagfyr 2019. Fodd bynnag, gall fod angen deddfwriaeth sylfaenol o hyd i weithredu'r cytundeb cyn diwedd y flwyddyn. Gan fod y trefniadau’n debygol o fod o fewn cymhwysedd datganoledig, gall fod angen i Lywodraeth y DU ofyn am gydsyniad y llywodraethau a’r deddfwrfeydd datganoledig yn ystod tymor yr hydref eleni.
Gweithredu’r Cytundeb Ymadael
Yn y cyfamser, mae’r gwaith i weithredu'r Cytundeb Ymadael yn parhau a disgwylir i gyfarfodydd amrywiol gael eu cynnal rhwng mis Medi a mis Tachwedd. Mae gweithredu’r Cytundeb Ymadael yn gyfrifoldeb y mae’r DU a’r UE yn ei rannu. Darperir goruchwyliaeth gan Gydbwyllgor y DU a’r UE , gyda chymorth chwe phwyllgor arbenigol, y cychwynnodd eu gwaith rhwng mis Mawrth a mis Mehefin 2020. Mae'r chwe phwyllgor yn cwmpasu Iwerddon-Gogledd Iwerddon, Gibraltar, Hawliau Dinasyddion, Ardaloedd Safleoedd Sofran y DU yng Nghyprus, Darpariaethau Ariannol a darpariaethau gwahanu eraill.
Os na fydd y naill ochr na’r llall yn llwyddo i weithredu'r Cytundeb Ymadael, mae hyn yn debygol o effeithio ar eu parodrwydd i gytuno ar berthynas yn y dyfodol. Mae sefydliadau’r UE wedi nodi’n flaenorol y bydd cytundeb ar berthynas yn y dyfodol yn dibynnu ar y DU yn gweithredu'r Cytundeb Ymadael yn llawn.
Erthygl gan Sara Moran a Joe Wilkes, Ymchwil y Senedd, Senedd Cymru